Ukai là một phương pháp dùng chim cốc (U) để bắt cá, như cá chẻm (Ayu). Ukai còn được gọi là 'kachiu' - ("câu cá với chim cốc") - khác với cách làm thông thường là buộc nhiều con chim cốc trước mũi thuyền mà ta vẫn hay thấy, thì ở đây áp dụng phương thức "1 chim cốc - 1 thợ cá". Người thợ đánh cá vừa lội trong lòng sông vừa điều khiển một con chim cốc, hợp nhất lại với nhau thành một. Đây là một hoạt động truyền thống có bề dày lịch sử hơn 800 năm, phổ biến từ thời đại Bình An ― Heian đến cuối thời Minh Trị ― Meiji cho đến khi bị rơi vào quên lãng do xu hướng công nghiệp hóa ngày một mạnh mẽ.
Tuy nhiên, hoạt động này đã trở lại vào năm 1976 nhờ vào nỗ lực của những người muốn bảo tồn truyền thống này. Vào năm 2005, “Fuefuki-gawa Ukai Hozon Kai (Hiệp Hội Bảo Tồn Đánh Cá Bằng Chim Cốc Sông Fuefuki)” được thành lập với mục đích quảng bá và bảo tồn Ukai cho các thế hệ sau. Từ đó tới nay, các thành viên của hội tham gia thực hiện hoạt động Kachiu mỗi mùa hè nhằm tôn vinh lịch sử và phổ biến truyền thống 800 năm cho người dân Nhật Bản và trên toàn thế giới.
/ / / / / / / / / / / / / / / / / /
Yusuke Suda
Anh Yusuke Suda là một ngư dân Ukai trẻ tuổi thuộc Hiệp Hội Bảo Tồn Đánh Cá Bằng Chim Cốc Sông Fuefuki. Anh gia nhập hội khi còn học trung học, với vị trí làm người chuyên chở đuốc trong khi đánh cá. Anh bị ấn tượng bởi tay nghề điêu luyện của những thợ đánh cá Ukai. Và từ đó, anh Suda bắt đầu quan tâm đến phương pháp này. Đã 11 năm kể từ khi anh bắt đầu làm công việc đánh cá chim cốc, giờ đây anh còn đang phụ trách dạy nghề này cho học sinh trung học địa phương. Hàng ngày, nghề nghiệp chính của anh là trồng hoa quả (đào và nho).
/ / / / / / / / / / / / / / / / / /
Không nơi nào khác bạn có thể tìm thấy hoạt động đánh cá độc đáo như ở đây.
Sự hối hả và nhộn nhịp của các lễ hội và pháo hoa chiếu sáng rực bầu trời đêm là những thứ bạn sẽ luôn thấy vào mùa hè ở Nhật Bản. Nhưng bạn có biết rằng ở thành phố Fuekuki có một hoạt động truyền thống mùa hè mà bạn không thể tìm thấy ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới không?
"Khi tôi còn học tiểu học, ông nội của tôi đưa tôi đến xem câu cá chim cốc lần đầu tiên.", anh Yusuke Suda cho biết, một thành viên của Hiệp hội bảo tồn đánh cá bằng chim cốc sông Fuefuki. Như những ngư dân điêu luyện khác trong hiệp hội, anh được gọi là "Usho” - người đánh cá bằng chim cốc.
“Khi tôi còn làm công việc chuyên chở đuốc thời trung học, tôi đã xem những ngư dân tiền bối với những con chim cốc và họ đều trông rất tuyệt trong khi làm việc. Những năm tháng đó, tôi đã chứng kiến kỹ năng xử lý những con chim cốc và cũng cảm nhận được niềm đam mê cùng tinh thần trách nhiệm của họ trong công việc, cùng với mong muốn người xem thưởng thức trọn vẹn những màn biểu diễn đánh cá, những điều đó khiến tôi nghĩ mình cũng muốn làm được như họ.”
Khi bắt đầu công việc này, khó khăn lớn nhất của anh Suda là vượt qua nỗi sợ hãi đối với chim cốc. Chim cốc là một loài chim lớn và hung dữ. Bạn sẽ bị thương nghiêm trọng nếu bạn bị cắn hoặc mổ bởi cái mỏ nhọn của nó.
“Tôi từng thấy một người bị chim cốc cắn…”, Suda nói với một nụ cười cay đắng. Nhưng là một ngư dân đánh cá bằng chim cốc, bạn sẽ không thể bắt được con cá nào nếu không lại cần những con chim này.
“Khi chim cốc của bạn bắt được cá, bạn phải khiến nó nhổ con cá đó ra, và bạn cũng phải ôm chặt lấy chú chim cốc khi bạn ra khỏi dòng nước. Tôi đã có một khoảng thời gian khó khăn để làm quen với chúng.”
Thế nhưng, những chú chim cốc của ngư dân này đã bị bệnh và qua đời vào năm ngoái.
“Chúng tôi đã phải hủy mọi hoạt động. Chúng tôi chưa bao giờ gặp phải chuyện này kể từ khi hiệp hội được thành lập. Tôi đã rất sốc vì chúng tôi không thể làm những hoạt động được mong đợi hàng năm và mọi người không thể nhìn thấy những con chim cốc năm đó. ”
Sau biến cố đó, họ đã rút kinh nghiệm và có biện pháp phòng ngừa bằng cách xây dựng một cơ sở nuôi dưỡng hoàn toàn mới cho những chú chim cốc gọi là "Ukai-ya (Nhà Câu Cá Cormorant)" trong năm nay.
“Chúng tôi có nhiều chim cốc con ở đó và có nhiều con rất khó chăm sóc. Mỗi chú chim đều có những nét khác nhau. Chúng tôi buộc các dải mã màu vào chân chúng để nhận biết từng con theo tính cách và đặc điểm. Sự khác biệt lớn nhất so với trước đây là những con chim cốc đó giờ đây dễ quen với ngư dân hơn xưa. Sẽ rất khó khăn nếu những con chim quá đề phòng con người, nhưng nếu chúng quá quen thuộc với ta thì cũng là một vấn đề vì khi đó, chúng không còn nghe theo sự điều khiển của các ngư dân nữa. “Vì vậy, chúng tôi luôn tìm cách giữ sự cân bằng trong cách tiếp xúc và làm việc với những chú chim này.”, anh Suda nói.
Khi chúng tôi hỏi anh ấy rằng anh có yêu thích những con chim cốc không, khuôn mặt anh ấy sáng bừng lên.
"Bọn chúng rất đáng yêu."
Bảo tồn lịch sử 800 năm và truyền bá hoạt động truyền thống theo cách hiện đại.
“Nghề câu cá bằng chim cốc có bề dày lịch sử hơn 800 năm. Chúng tôi chỉ tái hiện lại những gì người xưa đã từng làm, thế nhưng chúng tôi cảm thấy rằng mình đang mang trọng trách truyền đạt lại lịch sử cho thế hệ ngày nay. Và tôi cảm thấy rất tự hào khi được đóng góp sức mình vào việc này. ”
Hiện tại có khoảng 20 thành viên với độ tuổi từ 20 đến 50 trong tổ chức Fuefuki-gawa Ukai Hozon Kai (Hiệp Hội Bảo Tồn Đánh Cá Bằng Chim Cốc Sông Fuefuki). Chúng tôi được biết rằng các thành viên trong hiệp hội của mình có độ tuổi trung bình trẻ hơn so với các tổ chức khác ở nước Nhật.
“Một số các tổ chức đang gặp khó khăn khi lĩnh vực hoạt động của họ không có thành viên kế nhiệm, vì vậy, chúng tôi cảm thấy rất biết ơn khi hiệp hội của chúng tôi có rất nhiều ngư dân trẻ tuổi. Tôi còn nghĩ rằng chúng tôi cần thu nạp thêm nhiều thành viên trẻ nữa và tích cực đào tạo thế hệ kế thừa.”
Trong khi tìm kiếm các thành viên mới tham gia vào hiệp hội để trở thành những người kế nhiệm, các thành viên vẫn phải làm việc rất tích cực trong các hoạt động quảng bá cho truyền thống này.
“Năm nay, chúng tôi đã thực hiện một màn trình diễn minh họa hoạt động Kachiu (câu cá với chim cốc) tại Thủy cung Sunshine ở Ikebukuro, Tokyo. Tôi nghĩ khán giả đã rất thích màn biểu diễn này vì họ cổ vũ rất nồng nhiệt mỗi khi chú chim cốc bắt được một con cá. Đây là cơ hội tốt để họ được biết về truyền thống câu cá bằng chim cốc của sông Fuefuki. ”
Trong sự kiện, màn trình diễn được thực hiện trong một bể nước hình chiếc bánh rán (hình tròn với lỗ tròn ở giữa) cùng một sàn nước trong suốt. Bên dưới bể nước là sự kiện uống rượu được tổ chức song song. Đây là trải nghiệm độc đáo và hiếm hoi cho những ai đang dự tiệc rượu bên dưới vì chỉ có những dịp thế này họ mới được nhìn thấy hoạt động bắt cá bằng chim cốc như thể họ đang ở trong dòng nước.
“Việc quảng bá hoạt động truyền thống lâu đời trên 800 năm thì nói dễ hơn làm. Vẫn còn rất nhiều người chưa từng biết về truyền thống đánh cá bằng chim cốc ở Yamanashi. Vì vậy, song song với việc duy trì nét đặc trưng của lịch sử, tôi cảm thấy những hoạt động quảng bá hiện đại cũng rất cần thiết. Chúng tôi muốn mang đến cho mọi người thêm nhiều cơ hội hơn để tìm hiểu và trải nghiệm qtruyền thống này.”
Tại sự kiện, chúng tôi lắp đặt một hồ bơi nhằm cung cấp thời gian và không gian mà chúng tôi gọi là "Mise-u (trưng bày chim cốc)" cho khán giả, để họ có thể tiếp xúc với chim cốc và chụp ảnh với chúng, hoạt động này được ưa thích tới mức mọi người sẵn sàng xếp hàng dài để được chiêm ngưỡng những chú chim cốc.
“Chúng tôi cũng bao gồm “Mise-u (trưng bày chim cốc)” khi chúng tôi biểu diễn hoạt động câu cá chim cốc ở sông Fuefuki. Tôi nghĩ đây là nơi duy nhất ở Nhật Bản mà bạn có thể tiếp xúc với chim cốc.”
Bỏ cuộc là điều dễ dàng, nhưng khởi đầu lại là một thử thách
"Tôi cảm thấy mình đang mang một nhiệm vụ cao cả." Để thu hút khách du lịch ở thành phố Fuefuki đến với hoạt động truyền thống câu cá chim cốc, “chúng tôi cần phải biến nó trở thành một thứ văn hóa cần thiết, không thể thiếu được”, anh Suda nói.
“Trải nghiệm đánh cá bằng chim cốc”, là một sự kiện mà những học sinh trên 12 tuổi (từ tuổi trung học cơ sở đến tuổi trưởng thành) có thể đăng ký, và rất phổ biến hàng năm. Đây không chỉ là dịp để du khách tìm hiểu về lịch sử nước Nhật và trải nghiệm văn hóa Fuefuki, lí do chính của sự kiện này, mà còn là cơ hội hiếm có khi mà họ có thể thật sự khoác lên mình trang phục ngư dân và thử phương thức đánh bắt cá này.
“Không có nơi nào khác ở Nhật Bản mà bạn có thể chứng kiến một ngư dân đánh cá chim cốc và một chú chim cốc làm việc chặt chẽ với nhau như vậy. Thế nên, chúng tôi cần phải cố gắng hơn nữa để giữ lửa cho truyền thống này sống mãi.”, anh Suda nói.
Truyền thống đánh cá bằng chim cốc với bề dày lịch sử hơn 800 năm được tái hiện lại ở thời nay trên dòng sông Fuefuki. Nếu bạn vẫn chưa được tận mắt chứng kiến, đây chính là dịp để bạn tới và trải nghiệm mùa hè này ở Fuefuki.
Bài viết và hình ảnh thuộc bản quyền Hiệp hội Du lịch Fuefuki và Acro Plus
--
Hết.